Tüberküloz, halk arasında verem olarak bilinen, tıptaki adıyla Mycobacterium tuberculosis adlı bakterinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Robert Koch isimli Alman bilim insanı tarafından keşfedildiği için Koch basili olarak da anılmaktadır. Genellikle akciğerlerde görülmekle birlikte, nadir durumlarda diğer organları da etkileyebilir. Koch basili vücuda girdikten hemen sonra etkilerini göstermeyebilir. Bu hastalık, vücudun direncine ve diğer direnci etkileyen hastalıklarla ilişkili olarak, vücut direncinin en düşük olduğu anda ortaya çıkar ve bazen yıllarca belirti vermeyen sinsi bir hastalık olabilir.

Tüberküloz, çoğunlukla solunum yolu ile bulaşan bir hastalıktır. Koch basili en çok akciğerlere yerleşir ve vücudun en zayıf olduğu zamanda akciğerlerde yara oluşumları olarak belirtiler vermeye başlar. Koch basili ilk belirtileri vermeye ve üremeye başladığı dönemde hastanın öksürmeleri ile etrafa yayılır. Kapalı bir mekânda dış ortama yayılan bakteriler, diğer insanların da akciğerlerine yerleşir. Hasta kişilerin en yakın verem dispanserine başvurması ve mutlaka karantina altına alınması gerekmektedir.

Tüberküloz hastalığı sinsi ve hemen belirti vermeyen bir hastalıktır. Genelde sessiz bir başlangıç yapar. Genel bulgular şu şekilde sıralanabilir:

Tüberküloz tanısı koymak için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bunlar arasında balgam testi, tüberkülin deri testi (PPD), akciğer grafisi ve bazen de bilgisayarlı tomografi (BT) yer alır. Tüberkülin testi, vücudun bakteriye karşı duyarlılığını ölçmek için kullanılır. Balgam testi ise doğrudan bakterinin varlığını tespit etmeye yöneliktir.

Veremden korunmak için çocuk yaşlarda genelde 2 aylık ile yedi yaşına kadar olan dönemde aşı uygulaması yapılır. Ailesinde veya çevresinde bu hastalığa yakalanmış olan varsa kontrol altında tutulur ve periyodik tetkikler yaptırılır. Verem hastalığını tetikleyen zararlı alışkanlıklardan, özellikle de alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır. Temizliğe mutlaka önem verilmeli, dengeli ve düzenli beslenme alışkanlığı sağlanmalıdır. Verem hastalığını geçirmiş birisinin tekrar vereme yakalanmama gibi bir durumu söz konusu değildir; mutlaka düzenli verem taraması yaptırmak gereklidir.

Tüberküloz hastalığı uygun bir tedavi ve ilaçlarla iyileşebilen bir hastalıktır. Tedavide birden fazla ilacın yeterince ve düzgün alınması gereklidir. İlaçları doktor tavsiyesine uygun olarak, yeterince ve düzgün alan hastalarda hemen hemen tamamı iyileşme göstermiştir. Tedavi süresi en az altı aydır ve tedavi süresinin ilk iki aydan sonrasında ilaç sayısı azaltılmaktadır. Tedavi, hastalığın durumuna göre bazı özel durumlarda uzatılabilir. Tedavi oldukça bulaşıcı olan bu hastalığı önlemede çok önemli bir yer tutmaktadır. Düzenli tedavi hem hastanın çabuk iyileşmesini sağlar hem de bulaşıcı bir hastalık olan tüberkülozdan toplum sağlığını korur. Bu sebeple, hastanın düzenli tedavisini sürdürmesi ve tamamlaması gereklidir.