Akıl hastalığı, bireyin yaşamındaki gerçeklerle bağlantısının kaybolmasına neden olan ciddi zihinsel bozuklukları ifade eder. Bu tür hastalıklar, atipik davranışlar, bilişsel işlevlerin yerine getirilememesi, duygusal sıkıntılar ve maladaptif davranışlar gibi belirtilerle kendini gösterir. Akıl hastalıklarında genellikle zihinsel işlevlerde ve duygusal durumlarda nitelik ve nicelik sorunları bulunur. Bu sorunlar, karakterde gözlemlenen gerilemelerle açıklanabilir. Akıl hastaları genellikle toplumla uyum sağlamakta zorluk çekerler ve kendi zihinlerinde yarattıkları "hasta" dünyalarında diğer insanlara yabancılaşmış gibi hissederler. Bu hastaların dünyaları genellikle halüsinasyonlar ve düşünce bozuklukları ile doludur.

Şizofreni, ciddi bir akıl hastalığı olup, bireyde coşku ve duygulanımda ani değişimlere, iniş ve çıkışlara neden olur. Bu hastalıkta uyku sorunları, korku ve ürküntü gibi belirtiler yaygındır. Birey çevresiyle olan bağlantısını kaybedebilir ve yabancılaşma hissi yaşayabilir. Genellikle şaşkınlık belirten ve toplum tarafından yadırganan tutum ve davranışlar sergilerler. Başarısızlık korkusu, tedirginlik, uyum sorunları, aşırı kaygı, ilgisizlik ve isteksizlik gibi belirtiler de gözlemlenebilir.

Paranoya, ciddi ve tedavisi zor bir akıl hastalığıdır. Bu hastalıkta birey, olayların ve durumların gelişimini kendince farklı bir şekilde kurgular ve sonsuz sayıda hayal yaratabilir. Bu hastalar, yaptıkları hatalarda bile kendilerini suçsuz görür ve suçu başkalarına atma eğilimindedirler. Kafalarında yarattıkları tehditlere karşı yasal mercilere başvurma davranışları sıkça görülür. Olayları algılama ve onaylatma isteği içinde olurlar. Gerçek durumlarla uyuşmayan, hayal ürünü düşünceler belirtirler.

Depresyon, bireyin ruhsal ve sinirsel bozukluklar yaşadığı, aşırı kaygı ve korku ile özgüven kaybı belirtilerinin görüldüğü bir akıl hastalığıdır. Fiziksel olumsuzluklar da ruhsal semptomlarla ilişkilidir. İleri düzeyde kilo kaybı, mide bozuklukları, terleme ve kusma gibi belirtiler yaygındır. İlaç tedavisi olmadan düzelme ihtimali düşüktür. Olumsuz dış etkiler, hastalığın etkin hale gelmesine ve ileri düzeyde nöbetlerin oluşmasına neden olabilir. Tedavi sürecinde hastanın iyileşme isteği ile orantılı olarak gelişme kaydedilir.

Hipokondriya, bireyin ciddi bir rahatsızlığı olmadığı halde, ileri derecede ciddi bir hastalığı olduğuna inanması ve bu konuda yoğun korku yaşamasıdır. Bu hastalar, bedenlerinin belirli bölgelerini sürekli kontrol ederler ve en ufak bir ağrı veya zedelenmeye karşı aşırı dikkat gösterirler. Tıbbi bilgileri anlatan programları ve ilaçları büyük bir ilgiyle takip ederler. Kendilerini çevrelerindeki hekimlerle hastalık konusunda bilgili oldukları konusunda yarışa girerler. Psikolojik yanını reddetme eğilimindedirler ve fiziksel bir rahatsızlık olduğuna inanırlar. Bu durumu kanıtlamak için birçok uzmana başvurarak maddi anlamda masraflara girerler.

Hipokondriya tedavisi zor olan bir hastalıktır. Hasta tedavi sürecinde sıklıkla direnç gösterir. Tedavinin başarılı olma ihtimalinin artması için ilaç tedavisi, grup terapisi ve bireysel psikoterapi birlikte kullanılmalıdır. Hastanın psikiyatrist veya psikologla anlamlı bir etkileşim kurması ve düzenli bir ilişki oluşturması şarttır. Hastanın doktor gezme davranışını bırakması, bir iş ile uğraş bulması ve dikkatini günlük hayat sıkıntılarına yöneltmesi önemlidir.

Sonuç olarak, uygun bir terapi ile bu bireylerin yaklaşık üçte birinde ileri düzeyde iyileşmeler gözlemlenmiştir.