Spesifik hastalıklar nelerdir ve nasıl tanımlanır?

Spesifik hastalıklar, belirli etiyolojik faktörlere veya patolojik süreçlere bağlı olarak ortaya çıkan, tanımlanabilir klinik belirtileri ve bulguları olan hastalıklardır. Bu hastalıklar, genellikle tanı koymak için kullanılan belirli kriterler ve testler ile karakterize edilir. Bu makalede, bazı spesifik hastalıklar ve bu hastalıkların tanımlanma yöntemleri üzerinde durulacaktır.

1. Diyabet Mellitus

Diyabet mellitus, insülin üretimi veya insüline yanıtın bozulması sonucu ortaya çıkan bir metabolik hastalıktır. İki ana türü bulunmaktadır: Tip 1 diyabet ve Tip 2 diyabet.

• Tip 1 Diyabet: Genellikle çocukluk veya gençlik döneminde başlar ve pankreasın insülin üretimi durur.
• Tip 2 Diyabet: Daha çok yetişkinlerde görülür ve insülinin etkisiz hale gelmesi sonucu gelişir.

Diyabetin tanımlanmasında, kan şekeri seviyeleri (açlık kan şekeri, 2 saatlik oral glukoz tolerans testi ve HbA1c) kullanılır.

2. Hipertansiyon

Hipertansiyon, arteriyel kan basıncının normal değerlerin üzerinde olması durumudur. Genellikle "sessiz katil" olarak adlandırılır çünkü çoğu zaman belirti vermez.

• Primer Hipertansiyon: Nedeni bilinmeyen ve genellikle yaşam tarzı ile ilişkilendirilen hipertansiyon türüdür.
• Sekonder Hipertansiyon: Diğer bir hastalığın sonucu olarak gelişen hipertansiyon türüdür.

Hipertansiyon tanısı, kan basıncı ölçümleri ile yapılır ve genellikle 140/90 mmHg üzerindeki değerler hipertansiyon olarak kabul edilir.

3. Astım

Astım, hava yollarında iltihaplanma ve daralma ile karakterize edilen kronik bir akciğer hastalığıdır. Genellikle alerjenler, egzersiz, soğuk hava ve stres gibi tetikleyicilerle alevlenir.

• Atopik Astım: Alerjik bir komponenti olan astım türüdür.
• Non-atopik Astım: Alerji ile ilişkisi olmayan astım türüdür.

Astım tanısı, hastanın öyküsü, fizik muayene ve solunum fonksiyon testleri ile konur.

4. Obezite

Obezite, vücutta aşırı yağ birikimi ile karakterize edilen bir durumdur ve genellikle vücut kitle indeksi (VKİ) kullanılarak tanımlanır. VKİ, kilogram cinsinden ağırlığın, metre cinsinden boyun karesine bölünmesi ile hesaplanır.

• VKİ 30 ve üzeri olan bireyler obez kabul edilir.
• Obezite, metabolik sendrom, kalp hastalıkları ve diyabet gibi birçok sağlık sorununa yol açabilir.

Obezite tanısı, VKİ hesaplaması ve fiziksel muayene ile konur.

5. Depresyon

Depresyon, ruh halinin sürekli olarak düşük olması ve ilgi kaybı ile karakterize edilen bir ruhsal bozukluktur.

• Majör Depresyon: Belirgin ve sürekli semptomlarla karakterizedir.
• Dysthymia: Daha hafif ancak daha uzun süreli depresif semptomlar ile karakterizedir.

Depresyon tanısı, DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) kriterlerine göre konur.

Sonuç

Spesifik hastalıklar, tanı ve tedavi süreçlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Her bir hastalığın kendine özgü tanımlama yöntemleri ve kriterleri vardır. Erken tanı ve uygun tedavi, hastalıkların seyrini olumlu yönde etkileyebilmektedir. Bu nedenle, bireylerin sağlık durumlarını takip etmeleri ve gerektiğinde uzman hekimlere başvurmaları büyük önem taşımaktadır.